-
Hkaw Hkam Lu Ai Amyu
0 comments Wednesday 28 October 2009from PangLai Hkrudu
Mungkan ntsa e hkawhkam lu ai mungdan ni hpe Kingdom ngu shamying ma ai. Ga shadawn Kingdom of Thailand, Kingdom of Cambodia, Kingdom of Sweden, Kingdom of Nepal (ya n'nga mat sai), United Kingdom etc. rai nga ai. Hkawhkam lu ai amyu ni nga ai hte maren hkawhkam n lu ai amyu ni mung nga nga ai. Nkau mungdan ni gaw maigan mungdan na amyu masha ni sa gasat dang la kau ai majaw hkawhkam shamat kau ma ai. Anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni hta moi hkawhkam lu yu sai kun? n lu yu ai kun? hkrak n chye lu ga ai. Rai tim, Gumchying Gumsa du ni up hkang ai duwa prat ngu ai nga lai wa sai. Masha nkau mi gaw Jinghpaw Wunpawng sha ni hpe hkawhkam n lu ai amyu ni ngu nna yu kaji let kabye chye ma ai. Jinghpaw Wunpawng amyu masha hta na mung nkau mi gaw tinang amyu hpe yu kaji nna masha ni e Kachin ngu mu chye kau na pyi hkrit tsang ai majaw maigan amyu masha ni a lapran e du ai shaloi Roma du yang Roma ni zawn nga, bu hkawt kaw buhkawt, bu ren kaw bu ren nga nna gayau gaya makoi rawng mat chye ma ai. Ndai zawn re ai masha ni tinang a amyu masha ni a matu gade daram woi awn lu na ma ai kun?
Kabu hpa shiga gaw ndai Hkrismat shata hta mungkan masha ni a matu si hkam nna hkye la na shangai chyinghkai wa sai Madu Yesu hpe hkap la kam sham ai masha ni yawng Karai Kasang a kasha ni tai lu ai ahkang lu la ai lam rai nga ai. Chyum laika hta Karai Kasang gaw nga yawng nga pra hpe hpan tawn da ai nna up hkang nga ai hkawhkam rai nga ai lam tsun da ai. Madu Yesu hpe hkawhkam rai , n rai Pilat san ai shaloi, Madu Yesu gaw hkawhkam re ai lam htai sai(Yawhan 18:37). Hpang jahtum Madu Yesu gaw hkawhkam ni a Hkawhkam, madu ni a Madu tai na lam tsun da ai(Shingran 19:16). Dai majaw Madu Yesu hpe hkap la kam sham ai Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw hkawhkam ni a Hkawhkam Madu Yesu a amyu tai wa sai. Dingla ugut gu nna n-gun lagaw yawm wa n chye ai, si mat n chye ai, maigan amyu masha ni e rim la nna daru magam aya n kashun la kau ya lu ai htani htana a hkrung nga ai Hkawhkam Karai Kasang a kasha ni tai lu sai. Myi man kaji na lam naw nga a ni? "Nanhte chyawm gaw, nsin kata de nna shi a mauhpa nhtoi de nanhte hpe shaga bang wa ai wa a dan hkung ai magam hpe shabrawg dat ya myit ga, lata la ai amyu, hkawhkam hkinjawng ni,chyoi pra ai amyu baw hte, Karai Kasang a lahku ang ai masha ni rai nga myit dai. Nanhte mung shawng e amyu rai nga myit dai n rai; ya chyawm gaw Karai Kasang a amyu rai wa manit dai; shawng e chyeju hkam la manit dai n rai, ya chyawm gaw , chyeju hkam la manit dai,"(I Petru 2:9-10).
Hkawhkam a shayi shadang sha ni hte hkawhkam a dinghku masha ni (Royal Family) tsun shaga ai ga gaw yu maya masha darat daroi ni tsun shaga ai ga hte shai nga ma ai. Ga shadawn: Myen hkawhkam ni gaw kawa hpe Aba shing n rai Ahpe n ngu ai sha hkami daw, kanu hpe mung ame, shing n rai me me n ngu ai sha, me daw, kahpu hpe ako shing n rai ko ko n ngu ai sha naung daw, kanau hpe mung nyi le n ngu ai sha nyi daw, kajan hpe mung nyima n ngu ai sha hnama daw, ngu nna shamying shaga ai lam mu lu ga ai. Hkawhkam wa shat sha ai hpe mung htamin tsa de n ngu ai sha tsa daw hkaw de ngu tsun ma ai. Hkawhkam wa yup ai hpe mung eik de n ngu ai sha tset daw hkaw de ngu shag ma ai. Hkawhkam wa si ai hpe the de n ngu ai sha, nat ywa tsan de ngu ma ai.Dai hte maren shanhte a shamu shamawt ai sat lawat ni mung yu maya mung masha ni a shamau shamawt ai sat lawat hte shai nga ma ai. Hkawhkam wa hte hkawhk a dinghku masha ni bu hpun sumraw ai bu hpun palawng ni mung yu maya mung masha ni bu hpun ai labu palawng hte shai nga ma ai. Dai hte maren hkawhkam ni a Hkawhkam Madu Yesu hpe lu la sai Jinghpaw Wunpawng sha ni mung Hkristan ni a tsun shaga, shamu shamawt ai sat lawat arawn alai ni hpe shani shagu na asak hkrung lam hta dan dawng shangu n ra nga ai. Jinghpaw ga sha rai tim wenyi hte seng ai Hkristan Jinghpaw ga rai ra nga ai. Shani shagu sha ai lu sha mung Hkristan makam masham hte nhtan n shai ai lusha hpe sha ra na rai nga ai. Bu hpun ai sumpan maren sha rai tim chywi hpun ai design gaw Hkristan makam masham hte bung pre ai design maka rai ra na rai nga ai. Dai hku n re ai sha, bu hkawt kaw bu hkawt, bu ren hta bu ren ngu nna n kam n sham ai amyu masha ni hte maren lu sha, bu hpun, tsun shaga, shamu shamawt yang hkawhkam n lu ai amyu zawn mu mada ai hkrum na rai nga ai. Dai zawn mu mada hkrum yang Madu Yesu a sakse kaja ntai lu nga ai. Kade a mara ngu na kun?
Mungkan ntsa e hkawhkam lu ai mungdan ni hpe Kingdom ngu shamying ma ai. Ga shadawn Kingdom of Thailand, Kingdom of Cambodia, Kingdom of Sweden, Kingdom of Nepal (ya n'nga mat sai), United Kingdom etc. rai nga ai. Hkawhkam lu ai amyu ni nga ai hte maren hkawhkam n lu ai amyu ni mung nga nga ai. Nkau mungdan ni gaw maigan mungdan na amyu masha ni sa gasat dang la kau ai majaw hkawhkam shamat kau ma ai. Anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni hta moi hkawhkam lu yu sai kun? n lu yu ai kun? hkrak n chye lu ga ai. Rai tim, Gumchying Gumsa du ni up hkang ai duwa prat ngu ai nga lai wa sai. Masha nkau mi gaw Jinghpaw Wunpawng sha ni hpe hkawhkam n lu ai amyu ni ngu nna yu kaji let kabye chye ma ai. Jinghpaw Wunpawng amyu masha hta na mung nkau mi gaw tinang amyu hpe yu kaji nna masha ni e Kachin ngu mu chye kau na pyi hkrit tsang ai majaw maigan amyu masha ni a lapran e du ai shaloi Roma du yang Roma ni zawn nga, bu hkawt kaw buhkawt, bu ren kaw bu ren nga nna gayau gaya makoi rawng mat chye ma ai. Ndai zawn re ai masha ni tinang a amyu masha ni a matu gade daram woi awn lu na ma ai kun?
Kabu hpa shiga gaw ndai Hkrismat shata hta mungkan masha ni a matu si hkam nna hkye la na shangai chyinghkai wa sai Madu Yesu hpe hkap la kam sham ai masha ni yawng Karai Kasang a kasha ni tai lu ai ahkang lu la ai lam rai nga ai. Chyum laika hta Karai Kasang gaw nga yawng nga pra hpe hpan tawn da ai nna up hkang nga ai hkawhkam rai nga ai lam tsun da ai. Madu Yesu hpe hkawhkam rai , n rai Pilat san ai shaloi, Madu Yesu gaw hkawhkam re ai lam htai sai(Yawhan 18:37). Hpang jahtum Madu Yesu gaw hkawhkam ni a Hkawhkam, madu ni a Madu tai na lam tsun da ai(Shingran 19:16). Dai majaw Madu Yesu hpe hkap la kam sham ai Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw hkawhkam ni a Hkawhkam Madu Yesu a amyu tai wa sai. Dingla ugut gu nna n-gun lagaw yawm wa n chye ai, si mat n chye ai, maigan amyu masha ni e rim la nna daru magam aya n kashun la kau ya lu ai htani htana a hkrung nga ai Hkawhkam Karai Kasang a kasha ni tai lu sai. Myi man kaji na lam naw nga a ni? "Nanhte chyawm gaw, nsin kata de nna shi a mauhpa nhtoi de nanhte hpe shaga bang wa ai wa a dan hkung ai magam hpe shabrawg dat ya myit ga, lata la ai amyu, hkawhkam hkinjawng ni,chyoi pra ai amyu baw hte, Karai Kasang a lahku ang ai masha ni rai nga myit dai. Nanhte mung shawng e amyu rai nga myit dai n rai; ya chyawm gaw Karai Kasang a amyu rai wa manit dai; shawng e chyeju hkam la manit dai n rai, ya chyawm gaw , chyeju hkam la manit dai,"(I Petru 2:9-10).
Hkawhkam a shayi shadang sha ni hte hkawhkam a dinghku masha ni (Royal Family) tsun shaga ai ga gaw yu maya masha darat daroi ni tsun shaga ai ga hte shai nga ma ai. Ga shadawn: Myen hkawhkam ni gaw kawa hpe Aba shing n rai Ahpe n ngu ai sha hkami daw, kanu hpe mung ame, shing n rai me me n ngu ai sha, me daw, kahpu hpe ako shing n rai ko ko n ngu ai sha naung daw, kanau hpe mung nyi le n ngu ai sha nyi daw, kajan hpe mung nyima n ngu ai sha hnama daw, ngu nna shamying shaga ai lam mu lu ga ai. Hkawhkam wa shat sha ai hpe mung htamin tsa de n ngu ai sha tsa daw hkaw de ngu tsun ma ai. Hkawhkam wa yup ai hpe mung eik de n ngu ai sha tset daw hkaw de ngu shag ma ai. Hkawhkam wa si ai hpe the de n ngu ai sha, nat ywa tsan de ngu ma ai.Dai hte maren shanhte a shamu shamawt ai sat lawat ni mung yu maya mung masha ni a shamau shamawt ai sat lawat hte shai nga ma ai. Hkawhkam wa hte hkawhk a dinghku masha ni bu hpun sumraw ai bu hpun palawng ni mung yu maya mung masha ni bu hpun ai labu palawng hte shai nga ma ai. Dai hte maren hkawhkam ni a Hkawhkam Madu Yesu hpe lu la sai Jinghpaw Wunpawng sha ni mung Hkristan ni a tsun shaga, shamu shamawt ai sat lawat arawn alai ni hpe shani shagu na asak hkrung lam hta dan dawng shangu n ra nga ai. Jinghpaw ga sha rai tim wenyi hte seng ai Hkristan Jinghpaw ga rai ra nga ai. Shani shagu sha ai lu sha mung Hkristan makam masham hte nhtan n shai ai lusha hpe sha ra na rai nga ai. Bu hpun ai sumpan maren sha rai tim chywi hpun ai design gaw Hkristan makam masham hte bung pre ai design maka rai ra na rai nga ai. Dai hku n re ai sha, bu hkawt kaw bu hkawt, bu ren hta bu ren ngu nna n kam n sham ai amyu masha ni hte maren lu sha, bu hpun, tsun shaga, shamu shamawt yang hkawhkam n lu ai amyu zawn mu mada ai hkrum na rai nga ai. Dai zawn mu mada hkrum yang Madu Yesu a sakse kaja ntai lu nga ai. Kade a mara ngu na kun?
Politics Explained with Cows
0 comments Sunday 25 October 2009From About.com
A CHRISTIAN DEMOCRAT: You have two cows. You keep one and give one to your neighbor.
A SOCIALIST: You have two cows. The government takes one and gives it to your neighbor.
AN AMERICAN REPUBLICAN: You have two cows. Your neighbor has none. So what?
AN AMERICAN DEMOCRAT: You have two cows. Your neighbor has none. You feel guilty for being successful. You vote people into office who tax your cows, forcing you to sell one to raise money to pay the tax. The people you voted for then take the tax money and buy a cow and give it to your neighbor. You feel righteous.
A COMMUNIST: You have two cows. The government seizes both and provides you with milk.
A FASCIST: You have two cows. The government seizes both and sells you the milk. You join the underground and start a campaign of sabotage.
DEMOCRACY, AMERICAN STYLE: You have two cows. The government taxes you to the point you have to sell both to support a man in a foreign country who has only one cow, which was a gift from your government.
CAPITALISM, AMERICAN STYLE: You have two cows. You sell one, buy a bull, and build a herd of cows.
BUREAUCRACY, AMERICAN STYLE: You have two cows. The government takes them both, shoots one, milks the other, pays you for the milk, then pours the milk down the drain.
AN AMERICAN CORPORATION: You have two cows. You sell one, and force the other to produce the milk of four cows. You are surprised when the cow drops dead.
A FRENCH CORPORATION: You have two cows. You go on strike because you want three cows.
A JAPANESE CORPORATION: You have two cows. You redesign them so they are one-tenth the size of an ordinary cow and produce twenty times the milk. You then create clever cow cartoon images called Cowkimon and market them World-Wide.
A GERMAN CORPORATION: You have two cows. You reengineer them so they live for 100 years, eat once a month, and milk themselves.
A BRITISH CORPORATION: You have two cows. They are mad. They die. Pass the shepherd's pie, please.
AN ITALIAN CORPORATION: You have two cows, but you don't know where they are. You break for lunch.
A RUSSIAN CORPORATION: You have two cows. You count them and learn you have five cows. You count them again and learn you have 42 cows. You count them again and learn you have 12 cows. You stop counting cows and open another bottle of vodka.
A SWISS CORPORATION: You have 5000 cows, none of which belong to you. You charge others for storing them.
A BRAZILIAN CORPORATION: You have two cows. You enter into a partnership with an American corporation. Soon you have 1000 cows and the American corporation declares bankruptcy.
AN INDIAN CORPORATION: You have two cows. You worship both of them.
A CHINESE CORPORATION: You have two cows. You have 300 people milking them. You claim full employment, high bovine productivity, and arrest the newsman who reported on them.
AN ISRAELI CORPORATION: There are these two Jewish cows, right? They open a milk factory, an ice cream store, and then sell the movie rights. They send their calves to Harvard to become doctors. So, who needs people?
AN ARKANSAS CORPORATION: You have two cows. That one on the left is kinda cute.
English Laika Hti Ladat (Rapid Reading English)
0 comments Monday 19 October 2009By Myihtantu
Manang langai mi tsun yu ai: "Inglik laika hti gaw chye hti ai law, n chye na ai sha ra ai," da. Mungkan ntsa e hpaji amyu myu hpe English laika hku ka da ai majaw English laika hpe chye hti yang manu dan ai sutgan amyu myu bang da ai sadek zaw amyu myu hpe mai hpaw ai zaw lagut lu da ai hte bung nga ai. Dai hta n-ga English laika amyu mi hpe atsawm sha chye yang kaga ga amyu 10 chye ai hta grau akyu rawng nga ai. Mungkan Wunpawng hpung a Amu Madu kaba (UN General Secretary) tai lai mat wa yu sai Myen mung na U Thant gaw Myen ga hte English ga amyu lahkawng sha chye ai wa rai nga ai.
English laika sharin hka ja ai masha langai mi hku nna loi ai laika buk paper back edition ni lu hti na matu Englsih ga hkum 2000 daram hpe chye tawn ra ai. Dakkasu hpaji janmau bachelor degree a matu gaw tinang sharin la nga ai subject hte seng ai English ga hkum 4000 daram chye tawn ra ai. Master degree hte doctorate degree a matu gaw tinang la ai subject hte seng ai laika hkum yawm dik 6000-10000 daram chye tawn ra ai majaw n chye ai n nga ai daram rai ra sai.
Bachelor degree lu sai ni mung English laika hti lawan na matu gara hku shaman la ra a ta? nga nna san chye ma ai. American Gumsan magam tai lai wa sai Bill Clinton gaw laika man 300 rawng ai laika buk langai mi hpe minute 30 hte lu hti ai lam chye lu ai. Laika hti lawan ai gaw hpaji langai mi rai nga ai. Laika hti lawan ai masha ni gaw tinang hti ai laika hpe grau chye na ai hta n ga grau mung matsing nga ma ai. Laika hti lanyan ai masha ni gaw hpang daw de hti nga yang shawng daw de na lam ni malap kau ai majaw laika buk mi hti ngut ai hpang dai laika buk hta hpa baw ka da ai hpe bai san yang kaang hkup pyi n lu tsun dan ma ai. Dai hta n ga laika buk hta ka da ai lam ni gayau mat nna shi na hte shi hkrak hkrak bai n chye tsun nna kapik kapawk rai nhti n htang bai tsun dan ma ai. Docotral degree a matu shana shagu laika man 25 (single space) research paper man man ka ra yang laika buk 10 hte 20 lapran hti ra ai. Laika hti lanyan ai wa a matu nhtoi garai n htoi yang gara hku paper ka shangut lu na rai ta?
Laika hti lawan ai ngu ai gaw tinang chye tawn chyalu ga baw subject hte tinang myit lawm ai ga baw subject hta madung rai nga ai. Jawng laika hti yang grai lanyan ai numsha langai mi sumroi laika, sumrai laika ni grai lawan hti lu ai n rai ni? Chyum jawng sara langai mi gaw Karai hpaji Theology) hte seng ai laika buk hpe lawan wan hti nna atsawm chye na tim, tsi hpaji (medicine) hte seng ai laika, shing n rai gaw gap hpaji (Engineering) hpaji hte seng ai laika, shing n rai hpungtang hpaji (nuclear science) hte seng ai laika hti yang grai lanyan na sha rai nga ai. Dai gaw shi chye tawn da sai ga baw subject hte seng nna ka da ai laika ni hpe grai chye na lawan nna hti lawan ai rai nga ai. Bill Clinton gaw mung masa laika hpe lawan wan lu hti tim hpungtang hpaji hte seng ai laika hti yang grai lanyan na rai nga ai. Shing n rai Myen laika hti shangun yang grai lanyan na rai nga ai.
Dai majaw English laika hpe lawan wan chye hti nna atsawm chye na mayu yang:
(1) Tinang myit lawm ai laika hpe lata hti ra ai. Ga shadawn: ginsup ai lam hpe myit lawm yang shata kru daram ginsup ai hte seng ai laika, magazine, articles, shiga news ni hpe sha shani shagu laika man langai lahkawng man man hti ra ai. Dai shata kru laman kaga laika ga baw subject hpe gayau hti yang bawnu kata de gayau mat nna gara mung a tsawm n chye ai byin wa lu ai. Lit baw ai zawn bawnu kata de atsawm sha baw bang yang she bai shaw jai ai shaloi hkrak hkrak bai pru wa ai. Gayau gaya baw bang yang gayau gaya pru wa nna laika hti lanyan ai hta n ga atsawm n chye na ai lam byin chye ai. Dai hta n ga tinang myit lawm ai ga baw hpe hti shaman yang grau chye na magang grau chye jat mayu magang rai nna myit gang ai n-gun grai ja nga ai. Tinang myit n lawm ai ga baw subject hpe hti yang, grai kadawng lung ai zawn nga nna myit daw loi nga ai.
(2) Dictionary kaja hpe akyu jashawn ra ai. English laika gaw grai dam lada ai rai nna shani shagu ga si ga hkum nnan ni jat nga ai. Dai majaw English mashsa ni pyi dictionary (ga htai chyum) hpe ayan e hpaw hti nga ai hpe anhte mu lu ai. English n re ai anhte gaw grau nna dictionary galam na n mai lagawn ai. Dictionary mung htat magang kaja magang rai nga ai. Nau hpa, nau kaji ai dictionary ni gaw tinang ra ai laika hkum n lawm chye ai. Dai hta n-ga nau na sai dictionary ni mung ga hkum nnan ni n rawng ai majaw akyu nau n pru nga ai. Hpang jahtum dip shapraw ai Webster's Dictionary, Randomhouse Dictionary, Advanced Oxford Learner's Dicitonary zawn re ai ni gaw hpaji hka ja ai jawng ma ni a matu grai akyu rawng nga ai. Dai hta n-ga, tinang hka ja nga ai hpaji hte seng ai dictionary ni hpe mung chye lang ra ai. Ga shadawn: Bible Dictionary, Dictionary of Modern Philosophy, Environment Dictionary, Glossary of medical terminology, zawn re ai ni hpe mari lang chye ra ai.
(3) Laika hti ai shaloi ahkyak lareng ni hpa baw re ai hpe tinang hkrai ga san san nna matsing tawn ra ai. Laika buk a shawng daw de ka da ai malawm ni hpe yu ra ai. Laika ka sara wa a lam hpe mung hti da ra ai. Laika buk a shingdu maga kata na laika man shing n rai. laika buk makawp hkan e laika ka ai wa a lam kadun hku ka da chye ai. Laika ka ai wa a lam chye jang shi gara maga masa hta tsap nna dai laika hpe ka da ai tau chye lu na rai nga ai.
(4) Tinang hka ja nga ai laika hte seng ai laika buk law law hti ra ai. Dai hku nna ga baw (subject) langai mi hte seng ai laika buk law law hpe hti wa ai shaloi, tinang bai hta hti ai laika buk nnan ni hta rawng ai lam ni gaw, mi shawng daw de hti ngut sai laika ni hta rawng ai lam ni bai kahtap rawng ai hpe mu mada na rai nga ai. Myit nshat idea nnan lahkawng masum sha mu hti jat na rai nga ai. Shaloi ahkyak ga lareng key words ni hpe tam hti yang dai laika buk hta rawng ai lam ni hpe aloi sha matsing la lu nga ai. Key words ni hpe gaw laika buk shingdu jahtum maga appendix shing n rai wordlist shing n rai glossary ngu ai daw hta ka bang da ai mu lu nga ai.
(5) Laika hti ai shaloi n-gup n galem ai sha myi hte hti ra ai. N-gup galem nga yang laika hti grai lanyan na rai nga ai. Lata layung madi nna layung hpe hkan ai hku hti yang mung laika hti lanyan na rai nga ai. Laika hti lawan ai ni gaw pai de nna hkra de n hti ai sha, laika man lahta maga de nna lawu de dingdung hku hti ma ai. Shing rai nna, shi laika, magazine ni hpe dingdung hku hti mai na matu, laika man mi hta column kaji lahkawng shing n rai masum garan nhtawm dip ai rai nga ai.
(6) Laika hti ai shara gaw nhtoi atsawm leng ai shara rai ra ai. Myi atsawm n mu yang mung laika hti lanyan chye nga ai. Mai byin yang Karai Kasang jw ai nhtoi (natural light) gaw kaja dik rai nga ai. Myi set set ai ni mung tinang a myi hte hkrak ai myi set degree rai ra ai. Hkauna htu ai wa gaw na hpru na jawn ni hpe kaja dik mari jahkum lang ai hte maren, laika hti ai ni mung myi set atsawm hkrak re ai lahkawng masum mari jahkum lang chye ra ai.
(7) Laika garai n hti yang hte laika hti ngut ai hpang tinang hpa baw hti la nga ai ai lam myit sumru chye ra ai. Shaloi she tinang hti ai laika hpe garai n malap yang bai shalum ai tai nna grau matsing nga ai. Ga shadawn: kadai gaw kadai hpe hpa baw tsu ai, hpa majaw dai hku tsun ai, kaga lam hku gara hku naw mai tsun ai, tinang myit hkrum ai lam, hpa majaw myit hkrum ai, myit n hkrum ai lam ni gaw hpa majaw myit n hkrum lawm ai, tinang a matu gara mahtang akyu jashawn mai na, gara hku tatut jai lang na ngu ai lam ni hpe laika hti wa let e myit sumru mat wa ra ai. Tinang myit lu ai lam ni hpe mung notes kadun ni ka matsing mat wa ra ai. Ndai hku shani shagu man man htu shamna yang English laika sha n-ga Jinghpaw laika, Myen laika ni hpe mung lawan wan chye hti nna atsawm lu matsing na rai nga ai.
Manang langai mi tsun yu ai: "Inglik laika hti gaw chye hti ai law, n chye na ai sha ra ai," da. Mungkan ntsa e hpaji amyu myu hpe English laika hku ka da ai majaw English laika hpe chye hti yang manu dan ai sutgan amyu myu bang da ai sadek zaw amyu myu hpe mai hpaw ai zaw lagut lu da ai hte bung nga ai. Dai hta n-ga English laika amyu mi hpe atsawm sha chye yang kaga ga amyu 10 chye ai hta grau akyu rawng nga ai. Mungkan Wunpawng hpung a Amu Madu kaba (UN General Secretary) tai lai mat wa yu sai Myen mung na U Thant gaw Myen ga hte English ga amyu lahkawng sha chye ai wa rai nga ai.
English laika sharin hka ja ai masha langai mi hku nna loi ai laika buk paper back edition ni lu hti na matu Englsih ga hkum 2000 daram hpe chye tawn ra ai. Dakkasu hpaji janmau bachelor degree a matu gaw tinang sharin la nga ai subject hte seng ai English ga hkum 4000 daram chye tawn ra ai. Master degree hte doctorate degree a matu gaw tinang la ai subject hte seng ai laika hkum yawm dik 6000-10000 daram chye tawn ra ai majaw n chye ai n nga ai daram rai ra sai.
Bachelor degree lu sai ni mung English laika hti lawan na matu gara hku shaman la ra a ta? nga nna san chye ma ai. American Gumsan magam tai lai wa sai Bill Clinton gaw laika man 300 rawng ai laika buk langai mi hpe minute 30 hte lu hti ai lam chye lu ai. Laika hti lawan ai gaw hpaji langai mi rai nga ai. Laika hti lawan ai masha ni gaw tinang hti ai laika hpe grau chye na ai hta n ga grau mung matsing nga ma ai. Laika hti lanyan ai masha ni gaw hpang daw de hti nga yang shawng daw de na lam ni malap kau ai majaw laika buk mi hti ngut ai hpang dai laika buk hta hpa baw ka da ai hpe bai san yang kaang hkup pyi n lu tsun dan ma ai. Dai hta n ga laika buk hta ka da ai lam ni gayau mat nna shi na hte shi hkrak hkrak bai n chye tsun nna kapik kapawk rai nhti n htang bai tsun dan ma ai. Docotral degree a matu shana shagu laika man 25 (single space) research paper man man ka ra yang laika buk 10 hte 20 lapran hti ra ai. Laika hti lanyan ai wa a matu nhtoi garai n htoi yang gara hku paper ka shangut lu na rai ta?
Laika hti lawan ai ngu ai gaw tinang chye tawn chyalu ga baw subject hte tinang myit lawm ai ga baw subject hta madung rai nga ai. Jawng laika hti yang grai lanyan ai numsha langai mi sumroi laika, sumrai laika ni grai lawan hti lu ai n rai ni? Chyum jawng sara langai mi gaw Karai hpaji Theology) hte seng ai laika buk hpe lawan wan hti nna atsawm chye na tim, tsi hpaji (medicine) hte seng ai laika, shing n rai gaw gap hpaji (Engineering) hpaji hte seng ai laika, shing n rai hpungtang hpaji (nuclear science) hte seng ai laika hti yang grai lanyan na sha rai nga ai. Dai gaw shi chye tawn da sai ga baw subject hte seng nna ka da ai laika ni hpe grai chye na lawan nna hti lawan ai rai nga ai. Bill Clinton gaw mung masa laika hpe lawan wan lu hti tim hpungtang hpaji hte seng ai laika hti yang grai lanyan na rai nga ai. Shing n rai Myen laika hti shangun yang grai lanyan na rai nga ai.
Dai majaw English laika hpe lawan wan chye hti nna atsawm chye na mayu yang:
(1) Tinang myit lawm ai laika hpe lata hti ra ai. Ga shadawn: ginsup ai lam hpe myit lawm yang shata kru daram ginsup ai hte seng ai laika, magazine, articles, shiga news ni hpe sha shani shagu laika man langai lahkawng man man hti ra ai. Dai shata kru laman kaga laika ga baw subject hpe gayau hti yang bawnu kata de gayau mat nna gara mung a tsawm n chye ai byin wa lu ai. Lit baw ai zawn bawnu kata de atsawm sha baw bang yang she bai shaw jai ai shaloi hkrak hkrak bai pru wa ai. Gayau gaya baw bang yang gayau gaya pru wa nna laika hti lanyan ai hta n ga atsawm n chye na ai lam byin chye ai. Dai hta n ga tinang myit lawm ai ga baw hpe hti shaman yang grau chye na magang grau chye jat mayu magang rai nna myit gang ai n-gun grai ja nga ai. Tinang myit n lawm ai ga baw subject hpe hti yang, grai kadawng lung ai zawn nga nna myit daw loi nga ai.
(2) Dictionary kaja hpe akyu jashawn ra ai. English laika gaw grai dam lada ai rai nna shani shagu ga si ga hkum nnan ni jat nga ai. Dai majaw English mashsa ni pyi dictionary (ga htai chyum) hpe ayan e hpaw hti nga ai hpe anhte mu lu ai. English n re ai anhte gaw grau nna dictionary galam na n mai lagawn ai. Dictionary mung htat magang kaja magang rai nga ai. Nau hpa, nau kaji ai dictionary ni gaw tinang ra ai laika hkum n lawm chye ai. Dai hta n-ga nau na sai dictionary ni mung ga hkum nnan ni n rawng ai majaw akyu nau n pru nga ai. Hpang jahtum dip shapraw ai Webster's Dictionary, Randomhouse Dictionary, Advanced Oxford Learner's Dicitonary zawn re ai ni gaw hpaji hka ja ai jawng ma ni a matu grai akyu rawng nga ai. Dai hta n-ga, tinang hka ja nga ai hpaji hte seng ai dictionary ni hpe mung chye lang ra ai. Ga shadawn: Bible Dictionary, Dictionary of Modern Philosophy, Environment Dictionary, Glossary of medical terminology, zawn re ai ni hpe mari lang chye ra ai.
(3) Laika hti ai shaloi ahkyak lareng ni hpa baw re ai hpe tinang hkrai ga san san nna matsing tawn ra ai. Laika buk a shawng daw de ka da ai malawm ni hpe yu ra ai. Laika ka sara wa a lam hpe mung hti da ra ai. Laika buk a shingdu maga kata na laika man shing n rai. laika buk makawp hkan e laika ka ai wa a lam kadun hku ka da chye ai. Laika ka ai wa a lam chye jang shi gara maga masa hta tsap nna dai laika hpe ka da ai tau chye lu na rai nga ai.
(4) Tinang hka ja nga ai laika hte seng ai laika buk law law hti ra ai. Dai hku nna ga baw (subject) langai mi hte seng ai laika buk law law hpe hti wa ai shaloi, tinang bai hta hti ai laika buk nnan ni hta rawng ai lam ni gaw, mi shawng daw de hti ngut sai laika ni hta rawng ai lam ni bai kahtap rawng ai hpe mu mada na rai nga ai. Myit nshat idea nnan lahkawng masum sha mu hti jat na rai nga ai. Shaloi ahkyak ga lareng key words ni hpe tam hti yang dai laika buk hta rawng ai lam ni hpe aloi sha matsing la lu nga ai. Key words ni hpe gaw laika buk shingdu jahtum maga appendix shing n rai wordlist shing n rai glossary ngu ai daw hta ka bang da ai mu lu nga ai.
(5) Laika hti ai shaloi n-gup n galem ai sha myi hte hti ra ai. N-gup galem nga yang laika hti grai lanyan na rai nga ai. Lata layung madi nna layung hpe hkan ai hku hti yang mung laika hti lanyan na rai nga ai. Laika hti lawan ai ni gaw pai de nna hkra de n hti ai sha, laika man lahta maga de nna lawu de dingdung hku hti ma ai. Shing rai nna, shi laika, magazine ni hpe dingdung hku hti mai na matu, laika man mi hta column kaji lahkawng shing n rai masum garan nhtawm dip ai rai nga ai.
(6) Laika hti ai shara gaw nhtoi atsawm leng ai shara rai ra ai. Myi atsawm n mu yang mung laika hti lanyan chye nga ai. Mai byin yang Karai Kasang jw ai nhtoi (natural light) gaw kaja dik rai nga ai. Myi set set ai ni mung tinang a myi hte hkrak ai myi set degree rai ra ai. Hkauna htu ai wa gaw na hpru na jawn ni hpe kaja dik mari jahkum lang ai hte maren, laika hti ai ni mung myi set atsawm hkrak re ai lahkawng masum mari jahkum lang chye ra ai.
(7) Laika garai n hti yang hte laika hti ngut ai hpang tinang hpa baw hti la nga ai ai lam myit sumru chye ra ai. Shaloi she tinang hti ai laika hpe garai n malap yang bai shalum ai tai nna grau matsing nga ai. Ga shadawn: kadai gaw kadai hpe hpa baw tsu ai, hpa majaw dai hku tsun ai, kaga lam hku gara hku naw mai tsun ai, tinang myit hkrum ai lam, hpa majaw myit hkrum ai, myit n hkrum ai lam ni gaw hpa majaw myit n hkrum lawm ai, tinang a matu gara mahtang akyu jashawn mai na, gara hku tatut jai lang na ngu ai lam ni hpe laika hti wa let e myit sumru mat wa ra ai. Tinang myit lu ai lam ni hpe mung notes kadun ni ka matsing mat wa ra ai. Ndai hku shani shagu man man htu shamna yang English laika sha n-ga Jinghpaw laika, Myen laika ni hpe mung lawan wan chye hti nna atsawm lu matsing na rai nga ai.
Masha Hkum Sat
0 commentsby
Baptist PreacherMungkan ntsa e makam masham nkau mi gaw nhtu hte sasana galaw nna Chyoi Pra ai majan ngu shamying ma ai. Hkristan ni mung dai masa hpe hkan nang nna Crusade majan gasat lai wa masai. Gaja wa nga yang, Hindu makam masham, Bukda makam masham, hte Hkristan makam masham gaw gumshem nna jahkrit shama ai ladat hte n re ai sha (A SHIM SA) non-violence ladat hku sasana galaw ai makam masham rai nga ai. Tara Kanu 10 hta Masha hpe hkum sat et nga nna ka da nga ai (Pru mat 20:13). Madu Yesu mung dai Tara Kanu 10 hpe n jahten kau ai. Mahte 5:21 hta, Masha asak hpe sat lu na n rai nga ai ga hpe nanhte na yu manit dai, ngai mahtang nanhte hpe teng teng tsun made ai gaw Tinang a kahpu kanau wa hpe masin pawt ai wa kadai mung jeyang ai hte ging dan nga ai, nga nna tsun da ai. Shing ran 21:8 hta Masha sat ai ni gaw wan hte kan grung ai nawng hta ari hkrum lu na mara ai nga nna ka da ai. Hpa majaw ta nga yang, masha asak hpe sat ai wa kaw na asai hka hpe asak madu Karai Kasang bai hpyi na rai nga ai.
Karai Kasang mung masha sat nga ai n rai ni? nga nna masha nkau mi san chye ma ai. Karai Kasang gaw Hpan Madu re ai majaw dibu sama wa zawn, shi hpan da ai shinggyim masha ni hpe shi kam ai hku galaw lu nga ai. Anhte gaw asak madu n re ai majaw kam ai hku n mai galaw ga ai. Karai Kasang hpe jeyang na kadai n nga sai. Karai Kasang gaw shi sat kau sai masha ni hpe bai jahkrung lu ai. Anhte gaw anhte sat kau sai masha hpe n lu jahkrung ai. Madu Yesu lahkawng lang bai du ai shaloi RAPTURE ten hta Chyoi Pra ai ni ngu ai shi hte kam sham ai ni hpe jahkrung sharawt la na rai nga ai. Dai hpang shaning 1,000 lai nna Satan hte shi a salung sala ni hpe nsin htawng kaw na bai shapraw la ai shaloi Satan hte Madu Yesu a hpungni gasat hkat na rai nga ai. Dai hpang n kam n sham nna si mat ai ni hpe bai jahkrung sharawt la na rai nga ai. Ndai lang bai hkrung rawt wa ai ni gaw sumsing lamu mungdan de shang na n rai. Shanhte hpe tinang a mara hte maren je yang nna, byet mung n si, wan mung n nyip, wa wudik wurin ai shara, wan hte kan grung ai ngarai mung de jahkrat kau na rai nga ai. Madu Yesu gaw shi a sape ni hpe, hkum hkrang hpe sha zing-ri sat lu ai hpyen ni hpe hkum hkrit mu, hkum hkrang hpe sat nna wenyi hpe ngarai mung de jahkrat kau lu ai Karai Kasang hpe hkrit nga mu, ngu nna htet da sai.
Masha nkau mi gaw matai htang ai lam hpe grai sharawng ma ai. Yuda makam masham hta mung Myi a matu myi, wa a matu wa - An eye for an eye, a tooth for a tooth nga ai tara hte maren hkan sa ma ai. Hkristan makam masham hta gaw mara dat ai lam hpe madung dat nga ai. Tinang hpe hpyen ai wa a mara hpe dat kau yang sha anhte a shut hpyit mara hpe Karai Kasang dat kau ya na matu hpyi mai nga ai. Tinang mung kapaw si, kaga masha law law hpe mung si shangun ai gaw masha sat ai mara amyu lahkawng lu nga ai. Tinang a asak hpe tinang n madu ai, Karai Kasang she madu nga ai. Tinang hkum hpe sat ai mara hte kaga masha hpe sat ai mara amyu lahkawng kap nga ai. Yuda Iskarut gaw Madu Yesu hpe dut sha ai mara lu dum nna tinang hkum tinang dau si mat ai. Dai lam hte seng nna Madu Yesu gaw Shi n shangai wa yang shi a matu grau kaja na rai nga ai ngu na tsun da ai. Dai majaw tinang shangai ai kasha ni hpe mung n mai sat ai. Tinang a hkritung na ma hpe jahkrat kau ai mung masha a asak hpe sat ai sha rai nga ai. Htingbu wa hpe si na de shawk bang kau dat ai mung masha sat ai mara hte maren rai nga ai. Tinang a myu, buga hpe maga ai ngu nna mung shawa masha si ai baw woi galaw ai ni mung masha sat ai lam sha rai nga ai. Tinang a htingbu wa hpe masin pawt ai mung masha sat ai mara hte maren re ai lam Madu Yesu tsun ai. Kadai wa masha sat ai mara kaw na lawt lu na rai ta?
Wudang ntsa e Madu Yesu a makau jen hkrum ai damya lahkawng Gystas and Dysmus gaw prat tup masha sat nna asak bau ai yan rai nga ai. Rai tim marai langai mi gaw si ningtawn e Madu Yesu hpe kam sham nna Dai ni jang nang ngai hte rau Hparadisu e nga lu na ndai ngu ai ga sadi hpe lu la nga ai. “To us is human, to forgive is divine” ngu ai ga malai hte maren shut hpyit ai gaw shinggyim masha shagu hta n lawt lu tim, myit malai lu nna tawngban yang, sanit shi lang htam sanit tim mara dat ya mai ai ngu sharin ya ai Madu gaw anhte hpe mara dat ya na rai nga ai.
Karai masa ga san(Theological and Christian ethical question): N kam n sham ai masha lahkawng hta na marai langai mi gaw kaga langai mi hpe sat kau sai. Sat hkrum ai wa gaw Madu Yesu hpe n kam sham ai sha si wa ai majaw yubak ngarai de shang na rai nga ai. Rai tim, masha sat ai wa gaw myit malai bai lu nna Madu Yesu hpe hkap la kam sham ai hpang asak ugut gu ai hpang si mat ai. Masha sat ai wa mahtang myit malai lu nna Madu Yesu hpe kam sama i majaw Hkye hkrang la hkrum nga ai. Ndai gaw chye na yak ai Karai Kasang a lam rai nga ai. (Salvation is a mystery of God).
Karai Kasang mung masha sat nga ai n rai ni? nga nna masha nkau mi san chye ma ai. Karai Kasang gaw Hpan Madu re ai majaw dibu sama wa zawn, shi hpan da ai shinggyim masha ni hpe shi kam ai hku galaw lu nga ai. Anhte gaw asak madu n re ai majaw kam ai hku n mai galaw ga ai. Karai Kasang hpe jeyang na kadai n nga sai. Karai Kasang gaw shi sat kau sai masha ni hpe bai jahkrung lu ai. Anhte gaw anhte sat kau sai masha hpe n lu jahkrung ai. Madu Yesu lahkawng lang bai du ai shaloi RAPTURE ten hta Chyoi Pra ai ni ngu ai shi hte kam sham ai ni hpe jahkrung sharawt la na rai nga ai. Dai hpang shaning 1,000 lai nna Satan hte shi a salung sala ni hpe nsin htawng kaw na bai shapraw la ai shaloi Satan hte Madu Yesu a hpungni gasat hkat na rai nga ai. Dai hpang n kam n sham nna si mat ai ni hpe bai jahkrung sharawt la na rai nga ai. Ndai lang bai hkrung rawt wa ai ni gaw sumsing lamu mungdan de shang na n rai. Shanhte hpe tinang a mara hte maren je yang nna, byet mung n si, wan mung n nyip, wa wudik wurin ai shara, wan hte kan grung ai ngarai mung de jahkrat kau na rai nga ai. Madu Yesu gaw shi a sape ni hpe, hkum hkrang hpe sha zing-ri sat lu ai hpyen ni hpe hkum hkrit mu, hkum hkrang hpe sat nna wenyi hpe ngarai mung de jahkrat kau lu ai Karai Kasang hpe hkrit nga mu, ngu nna htet da sai.
Masha nkau mi gaw matai htang ai lam hpe grai sharawng ma ai. Yuda makam masham hta mung Myi a matu myi, wa a matu wa - An eye for an eye, a tooth for a tooth nga ai tara hte maren hkan sa ma ai. Hkristan makam masham hta gaw mara dat ai lam hpe madung dat nga ai. Tinang hpe hpyen ai wa a mara hpe dat kau yang sha anhte a shut hpyit mara hpe Karai Kasang dat kau ya na matu hpyi mai nga ai. Tinang mung kapaw si, kaga masha law law hpe mung si shangun ai gaw masha sat ai mara amyu lahkawng lu nga ai. Tinang a asak hpe tinang n madu ai, Karai Kasang she madu nga ai. Tinang hkum hpe sat ai mara hte kaga masha hpe sat ai mara amyu lahkawng kap nga ai. Yuda Iskarut gaw Madu Yesu hpe dut sha ai mara lu dum nna tinang hkum tinang dau si mat ai. Dai lam hte seng nna Madu Yesu gaw Shi n shangai wa yang shi a matu grau kaja na rai nga ai ngu na tsun da ai. Dai majaw tinang shangai ai kasha ni hpe mung n mai sat ai. Tinang a hkritung na ma hpe jahkrat kau ai mung masha a asak hpe sat ai sha rai nga ai. Htingbu wa hpe si na de shawk bang kau dat ai mung masha sat ai mara hte maren rai nga ai. Tinang a myu, buga hpe maga ai ngu nna mung shawa masha si ai baw woi galaw ai ni mung masha sat ai lam sha rai nga ai. Tinang a htingbu wa hpe masin pawt ai mung masha sat ai mara hte maren re ai lam Madu Yesu tsun ai. Kadai wa masha sat ai mara kaw na lawt lu na rai ta?
Wudang ntsa e Madu Yesu a makau jen hkrum ai damya lahkawng Gystas and Dysmus gaw prat tup masha sat nna asak bau ai yan rai nga ai. Rai tim marai langai mi gaw si ningtawn e Madu Yesu hpe kam sham nna Dai ni jang nang ngai hte rau Hparadisu e nga lu na ndai ngu ai ga sadi hpe lu la nga ai. “To us is human, to forgive is divine” ngu ai ga malai hte maren shut hpyit ai gaw shinggyim masha shagu hta n lawt lu tim, myit malai lu nna tawngban yang, sanit shi lang htam sanit tim mara dat ya mai ai ngu sharin ya ai Madu gaw anhte hpe mara dat ya na rai nga ai.
Karai masa ga san(Theological and Christian ethical question): N kam n sham ai masha lahkawng hta na marai langai mi gaw kaga langai mi hpe sat kau sai. Sat hkrum ai wa gaw Madu Yesu hpe n kam sham ai sha si wa ai majaw yubak ngarai de shang na rai nga ai. Rai tim, masha sat ai wa gaw myit malai bai lu nna Madu Yesu hpe hkap la kam sham ai hpang asak ugut gu ai hpang si mat ai. Masha sat ai wa mahtang myit malai lu nna Madu Yesu hpe kam sama i majaw Hkye hkrang la hkrum nga ai. Ndai gaw chye na yak ai Karai Kasang a lam rai nga ai. (Salvation is a mystery of God).
N lagu, N lagawn, N laban
0 comments Tuesday 6 October 2009by Panglaihkrudu
read more “N lagu, N lagawn, N laban”
Myen mungdan hta BA,BEd janmau gup ai jawng sarama langai mi a shata shabrai gaw lap 6000-7000(US$ 6 hte 7 lapran) rai nga ai. Sarama gaw shi lu ai shata shabrai kaw na nta shap rawng ra ai, shat mari sha ra ai, jawng sa jawng wa motorcycle sau mari bang ra ai, tsi mari sha ra ai, mare buga hte makam masham hpung de alu bang ra ai, si hkrung si htan machyi makaw hkrum ai jinghku jing-yu ni hpe karum ra ai.Dai jawng sarama a jawngma tai yu sai lawu tsang jawng n lung shangut la lu ai numsha langai mi Thai mungdan kaw nta nchyang ma (mae baan) galaw yang shat mung lani mi ma masum hkru hkru lu sha, nta mung n shap rawng ra, tinang du nga ai Thai buga de alu n bang ra ai(nta madu ni bungli galaw lakmat a matu gumhpraw bath 3800 bang ya ai), nta madu ni a maw daw jawn ai majaw motorcycle sau n mari bang ra ai, machyi makaw hkrum yang tsi n mari ra ai, tsi rung rawng ra yang Baht 30(Lap 800 matsat tsa) hte machyi mai hkra tsi tsi la lu ai. Mae Baan (Housemaid) langai mi a shata shabrai bath 3,000 (lap mun sanit 7,000 kaw na 8000(lap sen lahkawng 200,000) rai nga ai.
Prat ram ai Jinghpaw Wunpawng sha ni n-gun lagaw garai n yawm yang, masha ni kaw gumhpraw naw mai tam yang, tinang buga hpe gan kau da nna maigan mungdan ni de pru sa wa ra sai. Majoi shingra bum sin nga nna nta masha yawng matsan si na malai lu su nga mu nga mai ai prat dep ai mayu sha ni hte jighku hku nna matsan nhkun kaw na lawt pru lam tam ra sai. Tinang buga hpe kadai mung tsaw ra ai.
Dai majaw Jingpaw Wunpawng ramma ni, laika hpaji n sharin
Majoi shingra bum hpe kade n ja tim ji wa ni tawn da kau ra sai. Mahkawn shabrang maigan sa, ama ni hte gumgai dingla nta nga. Maiggan du nga sai ni yak ai ngu aput angun n mai tsun ai. Mungkan ga gaw tinang buga n re ai majaw lusha nga shara, kanawn mazum lam gara kaw mung yak ai sha re. Tinang buga pyi yak nga ai n rai ni? Atsawm chye nga yang gara kaw mung tinang buga sha re. Karai Kasang gaw mungkan masha yawng a matu ndai mungkan ga hpe hpan da ya sai re. Masha a ginru ginsa hpe kadai hkum pat da lu na rai ta?
Rai tim, maigan du ai ramma ni n mai lagu ai. Lagu ai masha hpe bungli madu ni n ra ai. Lagu chye ai masha hpe shaning tup kadai mung n bau da lu ai. Lagu ai wa gaw shi a lam shi pat la ai sha rai nga ai. N mai lagawn ai. Maigan mungdan hta mung shanhte mung chying sha ni pyi bungli n lu nna yak nga ai. Dai kaw anhte sa yang shanhte madu bu ni n kam galaw ai bungli hpe shawng sa galaw ra ai. Three-Ds ngu ai Dirty, Difficult, and Dangerous jobs (matsat shabat amu, yak ai amu, hkrit tsang ra ai amu) galaw ra ai. Lagawn ai wa a matu kanang kaw mung bungli n nga ai.
Tinang a buga e nga yang laning lap mun mi pyi n tam yu ai ni maigan du yang tinang a aprat hpe malap
Subscribe to:
Posts (Atom)
